vı. mithridatis ne demek?

VI. Mithridatis veya Mithridatis Eupator veya Büyük Mithridatis (Yunanca Μιθριδάτης, MÖ 135 – MÖ 63), Pontus kralı olarak Anadolu'da MÖ 120 - MÖ 63 yıllarında hüküm sürdü.

Roma Cumhuriyeti'ne karşı savaşan en başarılı ve zeki düşmanların başında sayılır. Roma Cumhuriyetinin dönemindeki en başarılı komutanları olan Sulla, Lucullus ve Pompey ile Mithridatis Savaşları adı verilen savaşlarda üç kez karşılaşmıştır.

Mithridatis Savaşları

Birinci Mithridatis Savaş MÖ 88 - MÖ 84 yılları arasında Sulla'nın ordusu ile Mithridatis arasında gerçekleşmiştir. Sulla, zafer kazandığı birkaç çarpışmanın ardından, Roma'da rakibi olan general Gaius Marius'un güç kazandığı haberini almış ve hızlı bir barış antlaşması ayarlayarak Roma'ya dönmüştür. İki tarafın da üstünlük sağlayamadığı bu savaşın sonunda Sulla, Lucius Licinius Murena'yı Anadolu'daki kuvvetlerinin başına bırakmıştır. Mithridatises, kısa süreceğini öngördüğü bu barış dönemini ordusunu kuvvetlendirmek için kullanmıştır.

İkinci Mithridatisik Savaş, Murena'nın MÖ 83 yılında Mithridatis'a saldırmasıyla başlamıştır ve iki yıl sürmüştür. Bu savaşta büyük bir zafer kazanan Mithridatis, lehine olan bir barış antlaşması elde etmiştir.

İkinci Mithridatis Savaş'tan on yıl sonra, Roma'nın Bitinya'yı (Günümüzdeki Bursa ve Zonguldak arasındaki bölge) ilhak etme kararı almasının ardından Üçüncü Mithridatis Savaş başlamıştır. On yıl süren bu savaşta önce Lucullus ve ardından Pompey Mithridatis'ın karşısına çıkmıştır. Mithridatis, önceleri Pontus krallığı civarında muhabereler kazansa da sonunda Pompey'e ağır şekilde yenilmiştir. Bu yenilginin ardından en önemli müttefiki olan Ermenistan kralı 2. Tigranes'in desteğini de kaybeden Mithridatis ve Gürcistan üzerinden o sırada oğlunun yönetiminde olan Azov bölgesine kaçmak zorunda kalmıştır.

Antik Sikkeleri

Pontos [Πόντος] Krallığında en çok sikke darbı VI. Mithradates döneminde darb edilmiştir ve bölgedeki kentlerin çoğu Hellenistik Dönem’de Pontos [Πόντος] kralı VI. Mithradates döneminde antik sikke darbı yapmıştır. Mithridates VI'dan önce Pontos [Πόντος] sikkeleri çok nadirdir. Pontos [Πόντος] bölgesinde Kraliyet ve Şehir sikkeleri arasında farklılık vardır. Kraliyet sikkeleri altın ve gümüş olarak darb edilmiş olup şehirlerin darb etmiş olduğu antik sikkeler bronz olup sikkelerin arka yüzlerinde darb edilmiş olduğu antik kentin adı görülmektedir. Kral VI. Mithradates'e ait Stater sikkeler ön yüzlerde diadem'li Mithridates VI portresi, arka tiplerde Dionysos çelengi içinde hilal ve yıldız ile birlikte otlayan geyik ve BAΣIΛEΩΣ MIΘPAΔATOY EYΠATOPOΣ/BASILEOS MITHRADATOU EUPATOROS lejantları görülmektedir. Mithridates VI Eupator'a ait Tetradrahmi kategorisinde olan gümüş antik sikkelerin ön yüzlerinde diadem'li Mithridates VI portresi, arka tiplerde Dionysos çelengi içinde hilal ve yıldız ile birlikte otlayan geyik ve BAΣIΛEΩΣ MIΘPAΔATOY EYΠATOPOΣ/BASILEOS MITHRADATOU EUPATOROS lejantları görülmektedir. MÖ 96-88 sikkelerinde arka tiplerde geyik yerine Pegasos tasviri bulunmaktadır. Mithridates VI, Büyük İskender'in koruması ve Trakya Kralı Lysimachos [Λυσίμαχος,] adına da sikke darb ettirmiştir. Bu tip Stater sikkeler ön yüzlerde VI. Mithradates'in özellikleriyle tanrılaştırılmış Büyük İskender portresi, arka tiplerde Athena Nikephoros tahtta oturmakta elinde baykuş ve çevresinde BAΣΙΛΕΩΣ ΛΥΣIMAXOY/BASILEOS LYSIMACHOS lejantları görülmektedir. Pontos kralı Mithridates VI, Büyük İskender adına da Tetradrahmi kategorisinde olan gümüş antik sikke darbı yaptırmış ve sikke ön yüzlerde Herakles [Büyük İskender] portresinin yerine Herakles olarak kendi portresini ekletmiş, arka yüzde ise tahtta oturan Zeus ve BAΣIΛEΩΣ AΛEΞAN∆POY/BASILEOS ALEKSANDROU lejantları görülmektedir.

Ölümü

Üçüncü Mithridatis savaşı kaybetmesinin ardından Anadolu'da barınma şansı kalmadığını anlayan Mithridatis, o güne değin müttefiki olan 2. Tigranes'in sığınma talebini reddetmesinin ardından bugünkü Gürcistan üzerinden, oğlunun idaresindeki Azov bölgesine gitmiştir. Ülkedeki iktidarı direnişle karşılaşmadan ele geçirmesinin ardından savaş hazırlıklarına karşı çıkan oğlu Machares'i idam ettirmiştir.

MÖ 63. yılında babasına karşı isyan çıkaran 2. Farnakes'in eline düşmemek için sarayında intihar etmiştir. Ömrü boyunca geliştirdiği ve adını verdiği zehre karşı bağışıklık kazanma yöntemi olan Mitridatizm ustası olduğu için, kendini zehirleme çabaları boşa çıkmış ve kendini yakın korumasına öldürtmek zorunda kalmıştır.